Nederland is een land waarin veel zaken, zo niet alles is vastgelegd in wet- en regelgeving. De regels waar we allen ons aan dienen te houden liggen niet alleen vast in wetten en andere regelgeving; ook de rechtspraak draagt hierin een steentje bij. Naast wetten en regelgeving, kennen we ook jurisprudentie. Het daarin geformuleerde standpunt geldt eveneens als recht. Tijden veranderen en ook de jurisprudentie. Er zijn echter arresten die de tand des tijd hebben doorstaan en als geldend recht blijven bestaan.
Zo kwam de heer Sjouwerman, what’s in a name, als medewerker van Coca Cola in 1961 frisdrank afleveren aan Café de Munt in Amsterdam. Hij liet daarbij het kelderluik open staan, waar de heer Duchateau, op weg naar het toilet in het openstaande kelderluik viel en daarbij ernstige verwondingen opliep. De Hoge Raad vond dat Coca Cola (deels) aansprakelijk was. Sjouwerman had onzorgvuldig gehandeld door het kelderluik open laten staan, terwijl hij daarbij geen rekening had gehouden met onoplettende cafébezoekers. De Hoge Raad liet zich nader uit over wanneer er sprake is van een onrechtmatige daad. Het voert wat ver om hier op in te gaan, maar kort door de bocht kan worden gesteld dat met dit arrest het ontstaan van de bekende bordjes: ‘pas op, gladde vloer’ en dergelijke waarschuwingsborden en afzettingen kan worden verklaard. Het arrest staat bekend als het Kelderluik-arrest.
Verder terug, we schrijven 1919, wees de Hoge Raad het arrest Lindenbaum vs. Cohen. Lindenbaum en Cohen, eigenaren van concurrerende drukkerijen in Amsterdam, raakten met elkaar in een procedure verwikkeld. Cohen had namelijk een bediende van Lindenbaum omgekocht, die hem informatie over de drukkerij van Lindenbaum toespeelde: wellicht de eerste zaak ooit betreffende bedrijfsspionage. Nu is het vanzelf sprekend dat bedrijfsspionage niet is toegestaan, maar destijds lag dat niet zo voor de hand, nu dit niet per se bij wet verboden was. De Hoge Raad oordeelde uiteindelijk dat er sprake was van een onrechtmatige daad van Cohen. Vanaf dit moment was het niet alleen onrechtmatig als in strijd met de wet werd gehandeld, maar ook handelingen die ingaan tegen de zorgvuldigheid die men in het maatschappelijke verkeer van elkaar mag verwachten, zijn vanaf het arrest Lindenbaum/Cohen onrechtmatig. Zo zijn er een tal van arresten die de tand des tijds hebben weten te doorstaan. Sommige arresten zijn later zelfs in een wet vastgelegd.
Arresten worden vernoemd naar de betrokken partijen, of naar het onderwerp van geschil. De mensen die bij deze procedures betrokken zijn zullen het belang van hun uitspraak en de gevolgen ervan voor anderen niet hebben overzien. Zo zullen de echtlieden Boon en Van Loon zich nooit gerealiseerd hebben dat het Boon/Van Loon-arrest een begrip zou worden toen zij procedeerden over de opgebouwde ouderdomspensioenen ten tijde van hun huwelijk. Hun zaak staat aan de basis van het feit, dat echtlieden over en weer recht hebben op elkaars opgebouwde ouderdomspensioen gedurende het huwelijk. Zij zullen zeker niet hebben overzien dat jaren later, naar aanleiding van hun zaak, de Wet verevening pen-sioenrechten bij scheiding in het leven is geroepen. Er is ook een klassiek arrest vernoemd naar een Zaans dorp, al is dat gegeven niet direct iets om daar trots op te zijn. In 1934 riep de Hoge Raad een nieuwe vorm van daderschap in het leven naast de dader en de medeplichtige: het begrip mededader werd geboren. Deze zaak wordt nog altijd aangehaald als het Wormerveerse brandstichtingsarrest.
Nagtegaal & Jong Advocaten
Dam 34, Postbus 1275,
1500 AG Zaandam
T 075 631 31 21 F 075 635 08 18
E info@nagtegaaljong.nl
www.nagtegaaljong.nl
