Doordat de consument steeds meer via internet shopt, zal er in Nederland straks twintig procent minder winkelruimte nodig zijn. De gemeente Zaanstad speelt hierop in en kiest proactief voor een toekomstbestendige structuur voor haar winkelcentra.
De consument vindt het leuk om in een boekhandel te snuffelen, maar tegelijkertijd bestellen we steeds meer via internet. Ons winkelgedrag verandert en dat heeft onmiskenbaar gevolgen voor de ruimte om ons heen. Volgens een landelijke leegstandsmonitor voor detailhandel (DTNP) is het winkeliersweer in Zaanstad ‘half bewolkt’. Bewolkt omdat er panden leeg staan, maar de verwachte bevolkingsgroei biedt enig perspectief op zon ‘Zaanstad wacht de mogelijke komst van zwaar weer niet af, maar kiest proactief voor een toekomstbestendige winkelstructuur’, zo meldt de gemeente in de opgestelde Detailhandelsvisie Zaanstad 2015-2025. ‘De historisch gegroeide, fijnmazige winkelstructuur van Zaanse dorpen en buurten hebben we daarom per winkelgebied beoordeeld op ontwikkelingsperspectief. Voor de grotere centra hebben we de grenzen van het kernwinkelgebied bepaald. De gemeente heeft dat gedaan in samenspraak met winkeliers, makelaars, supermarkt- en vastgoedeigenaren. ‘Met deze keuzes voor een geactualiseerde hoofdstructuur detailhandel geven we aan waar onze prioriteiten liggen en bieden we duidelijkheid naar ondernemers.’
Een must
Ondernemer Leon Hamming van Saenkanter Fashion is tevens voorzitter van de ondernemersvereniging Wormerveer. Hij noemt het prima dat de gemeente nu keuzes durft te maken. ‘Je moet je per winkelgebied goed afvragen of er nog een gezonde toekomst is. Als er geïnvesteerd wordt, is er geloof. En is er geloof, is er een toekomst. Voor Wormerveer zit dat wel goed. Zo zijn we bijvoorbeeld al drie jaar met toerisme bezig. Bovendien worden er binnenkort drie nieuwe winkels geopend.’ Net als Hamming hebben ook vertegenwoor-digers van de Stichting Binnenstads-management Zaandam (SBZ) mogen meepraten en -denken over de detail-handelsvisie. ‘Zoals deze er nu in concept ligt, kunnen we daarover enthousiast zijn. Er is echter nog een lange weg te gaan’, vertelt SBZ-voorzitter Frans Wittenberg. ‘Dat de gemeente Zaanstad wil kiezen voor compactere winkelgebieden om deze daarmee krachtiger te maken, is zeker een goed idee. Het is zelfs een must. Door de zogenaamde indikking van de hoofdwinkelgebieden ontstaat er tegelijkertijd een krachtiger winkelgebied. Althans, dat is het doel daarvan.’
Scherpe keuzes
Vanwege het snel groeiende internetshoppen, staat het winkellandschap fors onder druk. Er is een overschot aan winkelmeters, zeker op zwakke locaties, met leegstand als (potentieel) gevolg. Het risico is groot dat veel winkelgebieden hierdoor in een neerwaartse spiraal terecht komen, met alle consequenties van dien. Ook Zaanstad ontspringt de dans niet: er is tien procent teveel aan winkeloppervlak. De leegstand is meer dan gemiddeld in de regio. Wil Zaanstad haar ambitie van een aantrekkelijke woon-, werk- en bezoekstad waarmaken, dienen er scherpe keuzes te worden gemaakt. Zaanstad kiest voor een hoofdstructuur, die is opgebouwd uit drie hoofdwinkelgebieden (Stadshart Zaandam, Wormerveer-Centrum en Krommenie Centrum), tien ondersteunende winkelgebieden (De Saen, Dorpsstraat/ Communicatieweg Assendelft, Gebied A8/Raadhuisstraat, Gibraltar, Kalf, Lobeliusstraat, Molenwerf, Rosariumplein, Vermiljoenweg, Westerwatering), een speciaal winkelgebied in ontwikkeling (XL/zorgboulevard ZMC) en twee perifere detailhandelsvestigingenlocaties (Noorderveld en Zuiderhout). Dit betekent dat er in de toekomst mogelijk minder winkelgebieden zullen zijn, maar dat ze stuk voor stuk wel goed zijn toegerust op de toekomst.
De gemeente Zaanstad wil tevens de organisatiegraad van ondernemers vergroten. De politiek vindt het een ondernemerstaak om krachtiger samen te werken (ook financieel) om het eigen winkelgebied goed te laten functioneren. Hamming: ‘Het is goed als ondernemers verbindingen met elkaar leggen. Zowel met collega-winkeliers binnen je eigen gebied, maar ook van winkelgebied tot ander winkelgebied. Binnen Wormerveer zijn we bijvoorbeeld druk bezig met Hotspot Wormerveer. Met dit initiatief branden we het merk Wormerveer op het gebied van wonen, werken, winkelen en het bevorderen van (internationaal) toerisme.’ Wittenberg: ‘De SBZ is een groot voorstander van het oprichten van een Zaans Ondernemersfonds. Dat kan en zal deze ‘Kracht van het Verbinden’ versterken. Alle ondernemers zullen daarin moeten bijdragen. Dat betekent in de praktijk dat men ook wil meepraten hoe het geld zal worden besteed.’
12-puntenplan
Om de detailhandelsvisie te kunnen uitvoeren, is een 12-puntenplan opgesteld dat de agenda van de gemeente Zaanstad voor de komende jaren bepaalt. Het betreft o.a. het prioriteren van investeringen, toetsen van nieuwe aanvragen en input bieden voor bestemmingsplannen. Ook gaat het om de inrichting en het onderhoud van de openbare ruimte en de inpassing van de visie in parkeer- en toerismebeleid. Toerisme en detailhandel kunnen elkaar immers versterken. Om de winkelstructuur te versterken en leegstand tegen te gaan, wordt een winkelcoördinator aangesteld.
Een ander belangrijk punt betreft de deelname aan de pilot ‘Aangename Aanloopstraten’ van Platform31 met de aanloopgebieden van Stadshart Zaandam. Dit experiment zoekt proactief de hobbels in de weg naar compactere winkelgebieden en prettige aanloopstraten. Wittenberg: ‘Om tot een succesvol resultaat te komen, moeten de gemeente, ondernemers en vastgoedeigenaren hierin samenwerken Een organisatie zoals Platform 31 kan ons met z’n expertise helpen als het bijvoorbeeld gaat om transformatie van winkels naar woningen en betere invulling van de winkels in de aanloopgebieden.’
